| Με την ευκαιρία των πρόσφατων γεγονότων, ας δούμε κάτι ανάλογο, υπό το φως και την ψυχραιμία της Ιστορίας...  |
| Αλέξανδρος Σεργκέγιεβιτς Γκριμπογιέντοφ |
Μετά τον Ρωσο-ιρανικό πόλεμο 1826-1828, το Ιράν (Περσία) βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Όχι μόνο, με την Συνθήκη του Τουρκμεντσάι, έχασε τις επαρχίες Εριβάν και Ναχτισεβάν, αλλά παραχώρησε μονομερή εμπορικά προνόμια στη Ρωσία, υποχρεώθηκε να ανεχθεί Ρωσικό στόλο στην Κασπία θάλασσα και επιπλέον όφειλε να πληρώσει και μια τεράστια πολεμική αποζημίωση.
Όλα αυτά, υποδαυλιζόμενα και από Άγγλους πράκτορες, δημιούργησαν τεράστια λαϊκή αγανάκτηση κατά των Ρώσων αλλά και κατά του Σάχη Φετχ Αλή και του διαδόχου Αμπάς Μιρζά. Όλα, φυσικά, πήραν και θρησκευτικό χαρακτήρα, μια που ο Ισλαμισμός φανάτιζε τις μάζες κατά των Ρώσων.
Θύμα αυτής της κατάστασης υπήρξε ο Ρώσος συγγραφέας Αλέξανδρος Σεργκέγιεβιτς Γκριμπογιέντοφ. (1795-1829) που ήταν ο διπλωματικός εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Περσία.
Γεννήθηκε και σπούδασε στη Μόσχα. Στη συνέχεια κατατάχτηκε στους Ουσσάρους, και στη συνέχεια έγινε δημόσιος υπάλληλος. Από το 1818 είχε αναλάβει ως εκπρόσωπος της Ρωσίας τα θέματα των σχέσεων με την Περσία. Είχε όμως γίνει γνωστός και από το θεατρικό του έργο “Συμφορά από το πολύ μυαλό” ένα έργο που σατιρίζει την Ρωσική αριστοκρατία, και που μάλιστα είχε και προβλήματα με την Τσαρική Λογοκρισία. Ο Γκριμπογιέντωφ θεωρείται homo unius libri (συγγραφέας ενός και μοναδικού βιβλίου) αν και έγραψε και άλλα θεατρικά έργα, (πχ το “Νεαρές σύζυγοι”) ποιήματα αλλά και μουσική, που όμως δεν θεωρούνται σημαντικά.
Ο Γκριμπογιέντωφ, μετά την Συνθήκη του Τουρκμεντσάι, που αναφέραμε, ανέλαβε το δύσκολο έργο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στις Τσαρικές απαιτήσεις για απόλυτη εφαρμογή της Συνθήκης και την Ιρανική αδυναμία να την εκπληρώσει. Αν και παρακάλεσε τον Τσάρο να φανεί ανεκτικός, δεν είχε ανταπόκριση. Δεν έγινε δεκτή ούτε καν η αντικατάσταση μέρους των χρημάτων της πολεμικής αποζημίωσης με αγαθά, όπως πρότεινε ο συγγραφέας.
Φυσικά το πλήθος τον θεωρούσε προσωπικά υπεύθυνο για τα δεινα του. Ηγέτης των αγανακτισμένων ήταν ο Αλαγιάρ Χαν, πρώην υπουργός. Το μίσος κατά του Γκριμπογιέντοφ γιγαντώθηκε όταν διαδόθηκε πως είχε δημιουργήσει δίκτυο φυγάδευσης Αρμενίων γυναικών από τα Περσικά χαρέμια. Δεν ξέρουμε αν αυτό είναι αληθές, πάντως γεγονός είναι πως τον αντιλήφθηκαν όταν βοηθούσε στην δραπέτευση ενός ευνούχου από το χαρέμι του Σάχη και δύο Γεωργιανών γυναικών από το χαρέμι του γαμπρού του, που κατέφυγαν στο Ρωσικό Προξενείο.
Η Συνθήκη του Τουρκμενσάι προέβλεπε τέτοιες καταστάσεις (άρθρο 13) και υποχρέωνε τους Πέρσες να επιτρέπουν τη επιστροφή Γεωργιανών και Αρμενίων γυναικών.
Μολοντούτο ο Σάχης απαίτησε την επιστροφή των φυγάδων. Στο μεταξύ, ένα τεράστιο αγανακτισμένο πλήθος είχε κυκλώσει το Προξενείο. Ο Γκριμπογιέντωφ δέχτηκε την απαίτηση του Σάχη, αλλά ήταν πια αργά: Ο Μέγας Μουτζεχίντ κάλεσε το πλήθος σε Ιερό Πόλεμο κατά των Ρώσων και ο όχλος είχε ήδη επιτεθεί, και ήταν οπλισμένος και ανεξέλεγκτος! Ήταν 11 Φεβρουαρίου του 1829, και ο Γκριμπογιέντωφ μόλις γύριζε από μια αποχαιρετιστήρια ακρόαση και ήταν έτοιμος να φύγει από την Τεχεράνη.
Βέβαια, το κτίριο ήταν ήδη έτοιμο για πολιορκία. Με πλήρη στολή, οι Ρώσοι διπλωμάτες πολέμησαν κυριολεκτικά μέχρις ενός. (ένας πράγματι έζησε μόνο, ο γραμματέας) Το μικρό απόσπασμα της Φρουράς των Κοζάκων και ο ίδιος ο Γκριμπογιέντωφ, με το σπαθί στο χέρι, κράτησαν για μια περίπου ώρα τον όχλο, και μετά υποχώρησαν στο γραφείο του, όπου όμως, αφού το πλήθος άνοιξε την στέγη, πυροβολήθηκαν και εξοντώθηκαν. Το πτώμα του Γκριμπογιέντωφ αποκεφαλίστηκε και διαπομπεύθηκε.
Ο στρατηγος Πάσκιεβιτς, στην αναφορά του προς τον Τσάρο έγραψε πως “Οι Άγγλοι δεν ήταν τελείως ανεύθυνοι για τις ταραχές”...
Την ίδια στιγμή είχε ξεσπάσει ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1828-1829, αυτός που σφράγισε την ανεξαρτησία της Ελλάδας με την Συνθήκη της Αδριανούπολης, και ο Τσάρος δεν είχε περιθώριο να δείξει έμπρακτα την οργή του.
Όλα αυτά, υποδαυλιζόμενα και από Άγγλους πράκτορες, δημιούργησαν τεράστια λαϊκή αγανάκτηση κατά των Ρώσων αλλά και κατά του Σάχη Φετχ Αλή και του διαδόχου Αμπάς Μιρζά. Όλα, φυσικά, πήραν και θρησκευτικό χαρακτήρα, μια που ο Ισλαμισμός φανάτιζε τις μάζες κατά των Ρώσων.
Θύμα αυτής της κατάστασης υπήρξε ο Ρώσος συγγραφέας Αλέξανδρος Σεργκέγιεβιτς Γκριμπογιέντοφ. (1795-1829) που ήταν ο διπλωματικός εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Περσία.
Γεννήθηκε και σπούδασε στη Μόσχα. Στη συνέχεια κατατάχτηκε στους Ουσσάρους, και στη συνέχεια έγινε δημόσιος υπάλληλος. Από το 1818 είχε αναλάβει ως εκπρόσωπος της Ρωσίας τα θέματα των σχέσεων με την Περσία. Είχε όμως γίνει γνωστός και από το θεατρικό του έργο “Συμφορά από το πολύ μυαλό” ένα έργο που σατιρίζει την Ρωσική αριστοκρατία, και που μάλιστα είχε και προβλήματα με την Τσαρική Λογοκρισία. Ο Γκριμπογιέντωφ θεωρείται homo unius libri (συγγραφέας ενός και μοναδικού βιβλίου) αν και έγραψε και άλλα θεατρικά έργα, (πχ το “Νεαρές σύζυγοι”) ποιήματα αλλά και μουσική, που όμως δεν θεωρούνται σημαντικά.
Ο Γκριμπογιέντωφ, μετά την Συνθήκη του Τουρκμεντσάι, που αναφέραμε, ανέλαβε το δύσκολο έργο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στις Τσαρικές απαιτήσεις για απόλυτη εφαρμογή της Συνθήκης και την Ιρανική αδυναμία να την εκπληρώσει. Αν και παρακάλεσε τον Τσάρο να φανεί ανεκτικός, δεν είχε ανταπόκριση. Δεν έγινε δεκτή ούτε καν η αντικατάσταση μέρους των χρημάτων της πολεμικής αποζημίωσης με αγαθά, όπως πρότεινε ο συγγραφέας.
Φυσικά το πλήθος τον θεωρούσε προσωπικά υπεύθυνο για τα δεινα του. Ηγέτης των αγανακτισμένων ήταν ο Αλαγιάρ Χαν, πρώην υπουργός. Το μίσος κατά του Γκριμπογιέντοφ γιγαντώθηκε όταν διαδόθηκε πως είχε δημιουργήσει δίκτυο φυγάδευσης Αρμενίων γυναικών από τα Περσικά χαρέμια. Δεν ξέρουμε αν αυτό είναι αληθές, πάντως γεγονός είναι πως τον αντιλήφθηκαν όταν βοηθούσε στην δραπέτευση ενός ευνούχου από το χαρέμι του Σάχη και δύο Γεωργιανών γυναικών από το χαρέμι του γαμπρού του, που κατέφυγαν στο Ρωσικό Προξενείο.
Η Συνθήκη του Τουρκμενσάι προέβλεπε τέτοιες καταστάσεις (άρθρο 13) και υποχρέωνε τους Πέρσες να επιτρέπουν τη επιστροφή Γεωργιανών και Αρμενίων γυναικών.
Μολοντούτο ο Σάχης απαίτησε την επιστροφή των φυγάδων. Στο μεταξύ, ένα τεράστιο αγανακτισμένο πλήθος είχε κυκλώσει το Προξενείο. Ο Γκριμπογιέντωφ δέχτηκε την απαίτηση του Σάχη, αλλά ήταν πια αργά: Ο Μέγας Μουτζεχίντ κάλεσε το πλήθος σε Ιερό Πόλεμο κατά των Ρώσων και ο όχλος είχε ήδη επιτεθεί, και ήταν οπλισμένος και ανεξέλεγκτος! Ήταν 11 Φεβρουαρίου του 1829, και ο Γκριμπογιέντωφ μόλις γύριζε από μια αποχαιρετιστήρια ακρόαση και ήταν έτοιμος να φύγει από την Τεχεράνη.
Βέβαια, το κτίριο ήταν ήδη έτοιμο για πολιορκία. Με πλήρη στολή, οι Ρώσοι διπλωμάτες πολέμησαν κυριολεκτικά μέχρις ενός. (ένας πράγματι έζησε μόνο, ο γραμματέας) Το μικρό απόσπασμα της Φρουράς των Κοζάκων και ο ίδιος ο Γκριμπογιέντωφ, με το σπαθί στο χέρι, κράτησαν για μια περίπου ώρα τον όχλο, και μετά υποχώρησαν στο γραφείο του, όπου όμως, αφού το πλήθος άνοιξε την στέγη, πυροβολήθηκαν και εξοντώθηκαν. Το πτώμα του Γκριμπογιέντωφ αποκεφαλίστηκε και διαπομπεύθηκε.
Ο στρατηγος Πάσκιεβιτς, στην αναφορά του προς τον Τσάρο έγραψε πως “Οι Άγγλοι δεν ήταν τελείως ανεύθυνοι για τις ταραχές”...
Την ίδια στιγμή είχε ξεσπάσει ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1828-1829, αυτός που σφράγισε την ανεξαρτησία της Ελλάδας με την Συνθήκη της Αδριανούπολης, και ο Τσάρος δεν είχε περιθώριο να δείξει έμπρακτα την οργή του.
Στην ουσία, η τιμή του Γκριμπογιέντωφ εξαγοράστηκε με ένα μεγάλο διαμάντι, μια επίσημη συγγνώμη, και με την Ελληνική Ανεξαρτησία, ενώ, τελικά, δόθηκε και παράταση για την πληρωμή της δόσης της πολεμικής αποζημίωσης από το Ιράν...
Δημήτρης Σκουρτέλης.
Πηγή εικόνας Βικιπαίδεια
Βιβλιογραφία: Παγκόσμια Ιστορία Ακαδημίας ΕΣΣΔ
και Βικιπαίδεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου