Ο μαίανδρος είναι αιγυπτιακό ιερογλυφικό.

Προσπαθήσαμε, σε παλιότερη ανάρτηση, να αναλύσουμε τον συμβολισμό του μαίανδρου όχι πρωτογενώς, αλλά στην ουσία απαντώντας στις εξωφρενικές και παράλογες αναλύσεις των αρχαιόπληκτων: Είπαν πως ο μαίανδρος συμβολίζει την πάλη των Ελλήνων εναντίον των θεών τους, ενώ βάσει του Μύθου που επικαλούνται (του Πηλέα και της Θέτιδας) δεν μπορεί να συμβολίζει παρά το αντίθετο.

Το να απαντά κανείς στις υστερίες των φανατικών, όμως, δεν είναι και τόσο δύσκολο, ούτε έχει και καμιά γοητεία. Κάνοντας λοιπόν, επιτέλους,  πρωτογενή έρευνα βρήκαμε πραγματική σύνδεση του μικρασιατικού ποταμού Μαιάνδρου, το θεωρούμενο πρότυπο του διακοσμητικού μαίανδρου, με την λατρεία της Ρέας- Κυβέλης, της Μητέρας των θεών, πράγμα που θα αρκούσε για να κατοχυρώσει την ιερή του έννοια. Επιπλέον ανακαλύψαμε πως η ποτάμια θεότητα του Μαίανδρου θεωρείται γενάρχης ελληνικών πόλεων… (εδώ, μαζί με την απάντηση στις αρχαιόπληκτες θεωρίες) 

Βέβαια, η λατρεία της Κυβέλης καθιερώθηκε πολύ αργά στην κυρίως Ελλάδα, κυρίως από τους Μικρασιάτες αποίκους. Αλλά ακόμα και μετά από τον αποικισμό, οι Ίωνες Αθηναίοι ούτε που νοιάστηκαν που έκαψαν το ιερό της θεάς στις Σάρδεις κατά την Ιωνική Επανάσταση, αλλά και έριξαν και τον ιερέα της θεάς που έκανε προσηλυτισμό, στο ίδιο “Βάραθρον” που έριξαν και τους Πέρσες πρέσβεις κατά τους Περσικούς Πολέμους. (*) Οπότε, μια τόσο πλατιά διάδοση του διακοσμητικού αυτού, δεν μπορεί παρά να συνδέθηκε δευτερογενώς με την Μητέρα των θεών. Το σχήμα αυτό είναι καθαρά παλιότερο από την εποχή των Περσικών.

Ο λαβύρινθος σε Κρητικό νόμισμα.
Παρακάτω θα δούμε την σύνδεση με τον μαίανδρο.

Ξέρουμε πως τα πιο πολλά θρησκευτικά πρότυπα των αρχαίων, και τα πλέον καθιερωμένα και ιερά προέρχονταν από την Αίγυπτο. Θα μπορούσε να είναι αλλιώς για τον Μαίανδρο; 

Έτσι, βρήκαμε σε βιβλία και εξειδικευμένους ιστότοπους (πχ, εδώ) το μητρικό σχήμα του Μαιάνδρου στα ιερογλυφικά το οποίο έχει τον ήχο H (Ache, δηλ. Χ) αλλά και το νόημα της “καλαμοκαλύβας”.

Σε άλλη ερμηνεία, παλιότερη, το ίδιο σύμβολο εξηγείται πως: “αναπαριστά την κάτοψη μιας οικίας” και πως με μια επιπλέον γραμμή, συναντιέται “ως επιπρόσθετο καθοριστικό της λέξης “Μεγάλη αίθουσα”, “Κατοικία” μια που προστίθεται στον προσδιορισμό αυτής της λέξης”. (ολόκληρο το κείμενο εδώ  (**)  σε δικιά μου μετάφραση) Έτσι κι αλλιώς η καλύβα από καλάμια δεν μπορεί παρά να ήταν και η πρώτη μορφή "οίκου" στις συνθήκες της κοιλάδας του Νείλου. Πραγματική αντίφαση δεν υπάρχει στις ερμηνείες.

Σε νεότερη ερμηνεία η λέξη “οίκος” αναπαριστάται με ένα παραλληλόγραμμο με την μια του πλευρά μερικώς ανοιχτή, σχήμα που και αυτό μπορεί να θεωρηθεί μητρικό μιας απλοϊκής μορφής του μαιάνδρου.

Είτε λοιπόν “καλαμοκαλύβα” είτε “οίκος” είτε “μέγαρον” ο μαίανδρος θεωρήθηκε ιερός από τους Έλληνες. Μην ξεχνάμε πως ο πρώτος ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς ήταν από κλαριά. Επιπλέον, ένα μεγάλο μέρος της λατρείας ήταν “οικιακό” ειδικά μάλιστα όταν αρχικά αρχιερείς ήταν οι ίδιοι οι βασιλείς, που φυσικά λάτρευαν τους θεούς μέσα στον “οίκο” τους κύρια.

“Ιερός οίκος”, λοιπόν ο μαίανδρος, κάτι που μπορούμε να στηρίξουμε και σε ένα μαιανδρικό διακοσμητικό που βλέπουμε σε έναν αναθηματικό ναΐσκο που βρέθηκε στο ιερό της Ήρας στην Σάμο, αλλά και σε άλλους μαιάνδρους που βρέθηκαν σε ναούς της Μικράς Ασίας.

Αναθηματικός ναΐσκος με μαιανδρικό  σχέδιο
στον ναό της Ακρίας Ήρας στη Σάμο.

Διπλός μαίανδρος (Σβάστικα)
στο θέατρο της Εφέσου

Μαίανδροι βασισμένοι σε απλά τετράγωνα
όπως το ιερογλυφικό "οίκος".

Καρνάκ

Ίσως μπορούμε να δώσουμε και μια εναλλακτική ή και συμπληρωματική ερμηνεία: Ο μαίανδρος απαντάται σαν ιερογλυφικό σύμβολο σε αναπαραστάσεις αιχμαλώτων (Εβραίων, “Κεφτιού” και άλλων λαών) Οπότε οι Έλληνες το θεώρησαν ως “δικό” τους σύμβολο, αν και είναι μέρος της συμβολικής τους αιχμαλωσίας, ή ακόμα και σαν σύμβολο υποταγής -στους θεούς πια και όχι στους Αιγύπτιους.

Επάνω:
Επιγραφή του Φαραώ Σέσωστρη
με έναν αιχμάλωτο Εβραίο.

Επιγραφή στο ναό της Αβύδου
με έναν αιχμάλωτο "Κεφτιού"
που ίσως είναι Μινωίτης.

Αλλά όλα αυτά θα προϋπόθεταν καλή γνώση των ιερογλυφικών από τους Έλληνες, πράγμα απίθανο. Το αιγυπτιακό μαιανδρικό ιερογλυφικό ήταν απλά εύληπτο, απλό, και εύκολα μετατράπηκε σε διακόσμηση.

Και επειδή ήταν Αιγυπτιακό, ήταν οπωσδήποτε και ιερό, όπως κάθε τι από την Αίγυπτο, για τους αρχαίους.

Σημειώσεις:

 (*) Ρισπέν, Ελληνική Μυθολογία τομ. β σελ. 17. Και Λεξικό Σούδας, λήμματα «Βάραθρον» και “Μητραγύρτης”.

(**) Πλήρης μετάφραση του Γαλλικού κειμένου: “Παρατηρούμε ακόμη πως το σημάδι που αποτελείται από μια γραμμή που στρέφεται στο εσωτερικό της διακοπτόμενη πάντα από ορθές γωνίες, είναι πασίγνωστο στα Ιερογλυφικά, όπου αναπαριστά την κάτοψη μιας οικίας και ορίζει και το γράμμα H (Ache, δηλ. Χ). Σε αυτήν την περίπτωση αποτελείται από πέντε γραμμές, ενώ υπάρχει και σε μια άλλη μορφή, με μια επιπλέον γραμμή που βρίσκεται, μεταξύ άλλων ως επιπρόσθετο καθοριστικό της λέξης (δημοτικό αλφάβητο) “Μεγάλη αίθουσα”, “Κατοικία” (Σημ. Μτφρ: Θα λέγαμε “Μέγαρον”) που προστίθεται στον προσδιορισμό αυτής της λέξης. Προφανώς αναπαριστούσε αρχικά τους διαδρόμους και τις στοές των υπογείων, που συχνά, αφού έχουν κάνει έναν μεγάλο γύρο μέσα στα βράχια (Σημ. Μτφρ. που είναι σκαμμένοι) φέρνουν τον επισκέπτη, προς μεγάλη του έκπληξη, πολύ κοντά στην είσοδο. Δεν χρειάζεται εδώ να υπενθυμίσω την αναπαράσταση του Λαβυρίνθου στα Κρητικά νομίσματα….”

Από το βιβλίο του Richard Lepsius, “SUR L’ ORDRE DES COLONNES - PILIERS EN EGYPTE ET SES RAPPORTS AVEC LE SECOND ORDRE EGYPTIEN ET LA COLONNE GRECQUE”    σελ. 24. υποσημ. 2.