Κριμαία, χτες και σήμερα

Το "Μεγάλο Ρεντάν"
Αμυνα της Σεβαστούπολης, Κριμαϊκός πόλεμος

...Επερνούσαν οι αιώνες

ή σε ξένη υποταγή

ή με ψεύτικες κορώνες

ή με σίδερα και οργή...

Διονύσιος Σολωμός - Εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάυρον (απόσπασμα)
Ολο το ποίημα εδώ

Η "Ελληνική Λεγεώνα"
υπό τον Πάνο Κορωναίο
στην πολιορκία της Σεβαστούπολης

Για όσα έγιναν, γίνονται και θα γίνουν εκεί...

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ 

ΤΟΥ 

ΚΡΙΜΑΪΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ.

Από το “THE CRIMEAN WAR” JOΗN SWEETMAN [Εκδοση του 2001]

Μετάφραση Δ. Α. Σκουρτέλης

Ότι βρίσκεται σε αγκύλες ([ ]) είναι σχόλιο του μεταφραστή

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ

Οι σύμμαχοι [Αγγλία, Γαλλία, Πεδαιμόντιο] έκαναν τον Κριμαϊκό πόλεμο [1854-1856] για να απομακρύνουν την απειλή της Ρώσικης επίθεσης εναντίον της Τουρκίας σε θάλασσα ή ξηρά. Η εισβολή της στην Μολδοβλαχία τον Ιούλιο του 1853 και η καταστροφή του Τούρκικου στόλου στην Σινώπη τέσσερις μήνες μετά, είχαν θυμίσει με σκληρό τρόπο το ρώσικο στρατιωτικό δυναμικό. Η διαμάχη για τα δικαιώματα των Καθολικών μοναχών στην Ιερουσαλήμ έδωσαν μια αφορμή για την ένοπλη σύρραξη. Οι πιο θεμελιώδεις, κρυφές αιτίες, περιλάμβαναν την προστασία των εμπορικών δρόμων της Μεσογείου (ειδικά προς την Ινδία) τα Αγγλογαλλικά συμφέροντα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ειδικά στην Ανατολή, και την ανάγκη μεγαλύτερης σταθεροποίησης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης [των Βαλκανίων] από το κύμα που δημιουργήθηκε εξαιτίας της Ελληνικής Ανεξαρτησίας [της επανάστασης του 1821] και της αναταραχής ανάμεσα στους υπηκόους του Σουλτάνου.

Η [στρατιωτική] ουδετεροποίηση των ακτών της Μαύρης Θάλασσας ήταν έτσι βασικός όρος της Συνθήκης των Παρισίων. [που τελείωσε τον πόλεμο] Δεν κράτησε για πολύ. Όσο η Ευρώπη ασχολούνταν με τον Γαλλοπρωσικό πόλεμο, ο Τσάρος επωφελήθηκε και ακύρωσε μονόπλευρα, το 1871, την απαγόρευση. Στρατιωτικές βάσεις εγκαταστάθηκαν και ο Στόλος της Μαύρης Θάλασσας αναστήθηκε. Τον επόμενο χρόνο η Ρωσία συμφώνησε να μετάσχει στο Dreikaiswerbund [συμμαχία των τριών Αυτοκρατόρων] με την Πρωσσία και την Αυστρουγγαρία, με σκοπό να απομονώσει την Γαλλία. Έτσι η Βρεττανία έμεινε χωρίς υποστήριξη για όποια δράση ήθελε να αναλάβει ως αντίδραση στην καταπάτηση της Συνθήκης του 1856 από τον Τσάρο. Αυτό το χαρτί ήταν άχρηστο χωρίς την πολιτική θέληση να επιβληθούν οι όροι του. Ουσιαστικά λοιπόν, η απειλή κατά της Κωνσταντινούπολης και των Στενών [των Δαρδανελλίων] που εξ αιτίας της έγινε ο Κριμαϊκός Πόλεμος, αναγεννήθηκαν. Σύντομα έγιναν πράξη.

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΞΕΣΗΚΩΜΟΣ

Το 1857-76, υπόδουλα έθνη των Βαλκανίων εξεγέρθηκαν κατά των Τούρκων δυναστών τους, που αντέδρασαν με την συνηθισμένη δύναμη και σκληρότητα. Οι «Βουλγαρικές σφαγές» δημιούργησαν αντίδραση στο Λονδίνο, κύρια λόγω των γλαφυρών ανταποκρίσεων της Daily News. Με τον πιο άμεσο τρόπο, έδωσαν την ιδεώδη δικαιολογία στη Ρωσία να ξεχυθεί στην Μολδοβλαχία και πέρα απ’ αυτήν, περνώντας τον Δούναβη για να προστατέψει τους Χριστιανούς αδελφούς. Ο Βρετανός πρώην Πρωθυπουργός Γλάδστων συνόψισε το λαϊκό αντιτουρκικό αίσθημα λέγοντας στους Τούρκους «να τα μαζέψουν μια και καλή από την επαρχία που ερήμωσαν και εσύλησαν» [τη Βουλγαρία –σιγά ρε άντρα…] Πάντως, η πολιτική και λαϊκή εγρήγορση έφτασαν στα ύψη όταν έπεσε η πολιορκημένη από τους Ρώσους Πλεύνα, που προχώρησαν μέχρι την Αδριανούπολη. 
Προφανώς, η Κωνσταντινούπολη και τα Στενά θα ήταν πάλι στα χέρια του Τσάρου. Οι παλιοί φόβοι ξύπνησαν πάλι. Και οι Τούρκοι μεταμορφώθηκαν ταχύτατα από ανήλεοι κακούργοι σε αδικημένα θύματα. Άλλη μια φορά οι Ρώσικες στρατιωτικές φιλοδοξίες εμποδίστηκαν, με διπλωματικά παρά με στρατιωτικά μέσα αυτή τη φορά, στο Συνέδριο του Βερολίνου (1878)

Αλλά ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1877-78 και η προηγηθείσα Βουλγαρική εξέγερση, χρησίμευσε όμως για να υπογραμμίσει την αδυναμία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να υπενθυμίσει ξανά ότι η Ελληνική Ανεξαρτησία (που εξασφαλίστηκε το 1830) πιθανά επρόκειτο να είναι ο πρόδρομος της πολιτικής διάσπασης στα Βαλκάνια [αποκαλεί την απελευθέρωση των Βαλκανίων: πολιτική διάσπαση] Και αυτό αποδείχτηκε. Μέχρι το 1913 η Τουρκία περιορίστηκε σε μια μικρή φέτα [επί λέξει: «κόντρα φιλέτο»] Δυτικά των Στενών μια που η Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Αλβανία και Μακεδονία [;] κέρδισαν την ανεξαρτησία τους. Δυστυχώς, τα νέα κράτη δεν μπορούσαν να συνυπάρξουν ειρηνικά και οι καυγάδες τους ξέσπασαν σε ανοιχτό πόλεμο το 1912-13. Ο χωρισμός εδαφών από την Τουρκία, συνεπώς μεγάλωσε, αντί να λύσει τα προβλήματα της Νοτιοδυτικής Ευρώπης [ ! ! ! ]

Τραγικά και άμεσα, αυτά τα προβλήματα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο ξέσπασμα του Α Παγκοσμίου Πολέμου, στο πλαίσιο της Αυστροσερβικής σύρραξης μετά την δολοφονία του Αυστριακού Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σεράγιεβο. Πριν ακόμα αυτές τις κατακλυσμιαίες εξελίξεις , ο Βρεττανός πολιτικός Λόρδος Σαλίσμπουρι είχε αναρωτηθεί με τον πασίγνωστο τρόπο «μήπως ποντάραμε στο λάθος άλογο», δηλ. μια απαρχαιωμένη, διεφθαρμένη Τουρκία. [Αν το 1853 είχε γίνει] ο διαμοιρασμός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ανάμεσα στις κύριες Ευρωπαϊκές δυνάμεις, θα μπορούσε να φέρει προσωρινή σταθερότητα στα Βαλκάνια και ο Γαβρίλο Πρίντσιπ, συνεπώς, δεν θα έριχνε τον μοιραίο πυροβολισμό στον διάδοχο του Αυστριακού θρόνου τον Ιούνιο του 1914.

ΕΝΑΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΜΕΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Αφού είπαμε ετούτα [αμαρτία ξομολογημένη αμαρτία δε λογάται] θα ήταν όμως δύσκολο να μην υποστηριχθεί η Τουρκία [από τους Συμμάχους] το 1853-56. Η Ρωσία ήταν ο εφιάλτης [επί λέξει, στα Γαλλικά: La bête noire] της Πρόσω Ανατολής για τριάντα χρόνια. Δύο φορές μέσα σε μια γενιά, απείλησε(1828-29 [ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος που επέβαλλε την Ελληνική Ανεξαρτησία και μας είναι εν πολλοίς άγνωστος] και 1833-41) είτε να κυριαρχήσει έμπρακτα στα Στενά ή να επιβάλλει πολιτικά τη θέλησή της στο Σουλτάνο.

Μετά την καταστροφή του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου στον κόλπο του Ναβαρίνου (1827)  κατά την διάρκεια του Ελληνικού πολέμου της ανεξαρτησίας [έτσι ονομάζουν το 1821 οι Δυτικοί –ποτέ Επανάσταση…] η Τουρκία δεν παρουσίαζε πια καμιά ναυτική απειλή για τους εμπορικούς δρόμους της Μεσογείου. [μου φαίνεται πως μας το λένε και στο σχολείο αυτό… γιατί έγινε το Ναβαρίνο… ή το λένε αλλιώς… δεν θυμάμαι καλά] Θεωρητικά, η απειλή ήταν πια η Ρωσία, αυτό ήταν το άμεσο θέμα. Μια επιπλέον αφορμή στους πολεμοχαρείς δόθηκε από την βύθιση των Τουρκικών πλοίων στην Σινώπη [από τους Ρώσους] με εκρηκτικές βολίδες, που αναμεταδόθηκε δραματικά από τον Αγγλογαλλικό Τύπο.

Μπορεί τελικά να είχε δίκιο ο Λόρδος Σαλίσμπουρι. Ήταν όμως πολιτικά αδύνατη η σύμπλευση [των Αγγλογάλλων] με την Ρωσία την άνοιξη του 1854. Το βάθος του λαϊκού αισθήματος για την υπόθεση φάνηκε από τα επευφημούντα πλήθη που συνόδευαν τους φαντάρους στους σιδηροδρομικούς σταθμούς και τους άλλους που τους ανέμιζαν μαντήλια από τις αποβάθρες των λιμανιών.

Φωνές υπέρ της ειρήνης και άλλες, που αντικατόπτριζαν την άποψη του Τσαρλς Γκρέβιλ πως «δεν είχε δει πιο μεγάλη τρέλα» ήταν φιμωμένες και λίγες. Τα λόγια ενός Βρετανού φαντάρου, του πυροβολητή Γουάιτχεντ δείχνουν την ψυχολογία της στιγμής.

«…βαρύς πόλεμος με καλεί, καθήκον μου να πολεμήσω

Είναι τιμή μου να υπερασπιστώ την περήφανη Αγγλία αφού φάνηκε πως έχει δίκιο»

Παρά τα ερωτηματικά περί των μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων του, ο Κριμαϊκός πόλεμος, πράγματι, εμπόδισε την Ρωσία να προωθηθεί πολιτικά και στρατιωτικά στην Τουρκία. Το 1833 ο Τσάρος είχε αποσπάσει από την Πύλη ευνοϊκούς όρους με την Συνθήκη του Ουνκιάρ Σκελεσί που εγγυάτο ότι τα Στενά θα έκλειναν για τα ξένα πολεμικά πλοία αν η Ρωσία το ζητούσε. Το 1853 ο Τσάρος Νικόλαος Α΄, έδωσε οδηγίες στον απεσταλμένο του, Πρίγκηπα Μεντσικώφ, να υπαινιχθεί κατοχή της Κωνσταντινούπολης και των Στενών αν οι συνομιλίες δεν κατέληγαν όπως ήθελε. Η απειλή στρατιωτικής δράσης του έδινε την δυνατότητα μιας ακόμη διπλωματικής επιτυχίας. Αλλά, η επέμβαση των Συμμάχων στην Κριμαία και η επακόλουθη ειρήνη, παρά τις ατέλειές της, έκαναν όλα αυτά τα [ρωσικά] σχέδια να σταματήσουν.