Η Ποίηση και ο Πεζός Λόγος πριν “ανακαλυφθεί” ο “Ελεύθερος Στίχος”

Ετυμολογικόν, από την γραμματική του Μάξιμου Πλανούδη,(13ος αι)

(Μετάφραση Δημήτρης Σκουρτέλης)

"Η Ποίηση προηγήθηκε του Πεζού Λόγου. 

Αυτό μας το αποδείχνουν οι [παλιότεροι συγγραφείς] ο Όμηρος, ο Ορφέας και ο Ησίοδος [που έγραφαν έμμετρα]

'Ο, τι παραδόθηκε, το στόλιζε το Μέτρο, και αυτό ήτανε δόγμα απόλυτο, ήτανε νόμος, ήτανε χρησμός θεϊκός.

Μιμούμενος κανείς τα έπη [αυτά] που μας παραδόθηκαν έμμετρα, καλλώπιζε πολύ το γραπτό του, όπως στολίζουμε με κοσμήματα ένα ωραίο σώμα.

Αλλά μετά, πολύς κόσμος ανακατεύτηκε με αυτά, και πολλοί θέλησαν να γράψουν για πολλά. 

Δύσκολη δουλειά τους φάνηκε [να γράφουν έμμετρα] και πιο απλό και εύχρηστο ήταν να μην κάνουν τίποτα άλλο παρά να παρομοιάζουν τα γραπτά τους σχεδόν με την συνομιλία που έχουμε ο ένας με τον άλλο.

Και ετούτο έπρεπε να αποκτήσει και όνομα, και το είπανε “Πεζό Λόγο”.

Καταπιεσμένοι από το Μέτρο, όλοι αυτοί που τον αγαπούσαν, τον καθιέρωσαν [τον Πεζό Λόγο] και δεν ντράπηκαν να το ανακοινώσουν, αλλά αυτόν χρησιμοποίησαν."

Το πρωτότυπο

"Το έμμετρον μέρος του λόγου πρότερον ήνθησε του πεζού. ως τούτο ειδέναι δίδωσιν, Όμηρός τε και Ορφεύς και Ησίοδος.... παν γαρ ότε παραλαβόν ο μέτρον εκόσμησε, τούτο πάσι απλώς νόμος. τούτο δόγμα. τουτο χρησμός από τρίποδος.....Φιλοτιμουμένους τοις των μέτρων γραψάντων έπεσι, τας εαυτών γραφάς εν πολλοίς ωραΐζειν. ώσπερ σώματι καλώ κάλλιστον κόσμον περιτιθέντας.....επεί δ΄εις πλήθος ανθρώπων πράγματ΄εξηνέχθη και πολλοί περί πολλών ενεστήσατο γράφειν, χαλεπόν το έργον εφάνη. και ήκιστα πάντων ευμεταχείριστον. των ουν μηδέν άλλον ποιείν εχόντων ήν, προς το λογοειδές τα γραφόμενα μεθαρμόσαι ου πόρρω της εκ λόγοις ομιλίας ή προς αλλήλους εκέχρηντο. αλλά γαρ έδει τιθήναι και όνομα τω έδει. και τέθεται. το πεζόν. Φίλοι γαρ όντες οι τούτο θέμενοι, ουκ επισχύνθησαν εξαγγείλαι, ως εκ του μέτρου κατενεχθέντες, προς τούτο τον λόγον είρησαν."